Duiding van het thema

Toen we met de Liturgiegroep samen waren om de liturgie van de veertigdagentijd voor te bereiden, gingen we eerst de evangelielezingen van deze sterke tijd bekijken. Het viel ons op dat ons stukjes evangelie worden aangereikt die niet zozeer gaan over wat Jezus zoal gezegd en gedaan heeft, maar die zoeken naar een antwoord op de vraag: “Wie IS die Jezus dan toch?”
Het zijn teksten die focussen op de echte identiteit van Jezus, op hoe zijn volgelingen Hem ervaren hebben.
Daarvoor gebruiken de evangelisten dan een sterke symboliek!

We kozen dan ook als hoofdthema van onze veertigdagentijd: Jezus is de weg naar het volle Leven!  

De weg naar het volle leven, wordt ons door Jezus getoond! Hij is onze Gids!
Om die weg naar het volle leven te gaan, worden ons STAPSTENEN aangereikt!
Elke week opnieuw zal er één, in de vorm van een boomstamschijf, worden aangebracht en zullen we een kleine versie ervan meegeven.
Op onze weg naar het volle leven, staan we er niet alleen voor! De Heer is BIJ ons.
Ook deze avond, en 40 dagen lang, wil Hij bij ons aanwezig zijn en met ons bevrijdend op weg gaan.

De eerste stapsteen is: 'Neen zeggen tegen ... kiezen voor'

We zingen dan ook deze viering open met …

♫ 109  Wees hier aanwezig  (antifoon + refrein)

Wees hier aanwezig, woord ons gegeven.
Dat ik U horen mag met hart en ziel.

Wek uw kracht en kom ons bevrijden.

Inleiding:  (Ludwin)

De vaders van het oude Israël zaten met een probleem. Hoe hun mensen duidelijk maken dat God goed is en het goed voorheeft met de mens maar tegelijk moeten uitleggen dat de mens zijn dagen zal moeten slijten in een tranendal. Meer nog, de mens zelf is vaak de oorzaak, de bron van lijden en veel ander kwaad. Bij zichzelf konden zij ook observeren, zoals ook wij zelf, dat het goede dat we willen niet doen en het kwade dat we willen vermijden vaak wel doen. Het zondevalverhaal uit de Bijbel wil daaraan tegemoet komen (verhalen worden verteld opdat we zelf op verhaal zouden kunnen komen). Het zondevalverhaal, we kennen dat. God boetseerde uit klei een mens, blies hem zijn adem in en plaatste hem in de tuin. In die tuin stonden vele en prachtige bomen en van alle vruchten mocht de mens eten, alleen niet van de boom in het midden, de boom van de kennis van goed en kwaad. Daar duikt echter een kruipdier, een slang, het meest laag bij de grondse dier dat God geschapen heeft, op. De slang benadert Eva en vraagt: heeft God werkelijk gezegd dat je niet mag eten van de vruchten van de boom in het midden??? … We weten hoe het verhaal afloopt, zowel Eva als Adam beginnen te twijfelen aan het Woord van God en eten van de vrucht. Terstond beseffen ze dat ze naakt en kwetsbaar in het leven staan, dat zwoegen en lijden hun deel zal zijn en dat ze sterfelijk zijn. Niet alleen voor hen geldt dat ook voor hun kinderen en verder nageslacht.

Vandaag beluisteren we een contrastverhaal. Het verhaal speelt zich ditmaal niet af in een prachtige tuin maar integendeel in de woestijn. Laten we luisteren.

Lezing: Matteüs 4, 1–11  (NBV21)

Daarna werd Jezus door de Geest meegevoerd naar de woestijn om door de duivel op de proef gesteld te worden. Nadat Hij veertig dagen en veertig nachten had gevast, had Hij grote honger. Toen kwam de beproever naar Hem toe en zei: ‘Als U de Zoon van God bent, beveel die stenen dan in broden te veranderen.’ Maar Jezus gaf hem ten antwoord: ‘Er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat klinkt uit de mond van God.”’ Vervolgens nam de duivel Hem mee naar de heilige stad, zette Hem op het hoogste punt van de tempel en zei tegen Hem: ‘Als U de Zoon van God bent, spring dan naar beneden. Want er staat geschreven: “Zijn engelen zal Hij opdracht geven om U op hun handen te dragen, zodat U uw voet niet zult stoten aan een steen.”’ Jezus antwoordde: ‘Er staat ook geschreven: “Stel de Heer, uw God, niet op de proef.”’ De duivel nam Hem opnieuw mee, nu naar een zeer hoge berg. Hij toonde Hem alle koninkrijken van de wereld in al hun pracht en zei: ‘Dit alles zal ik U geven als U zich voor mij neerwerpt en mij aanbidt.’ Daarop zei Jezus tegen hem: ‘Ga weg, Satan! Want er staat geschreven: “Aanbid de Heer, uw God, vereer alleen Hem.”’ Daarna liet de duivel Hem met rust, en meteen kwamen er engelen om Hem te dienen.

Homilie:  (Ludwin)

De Geest drijft Jezus naar de woestijn. De woestijn is een plaats van leegte, van eentonigheid, van dorheid en van hitte. In de woestijn moet de mens zien te overleven en ze fungeert vaak als een smeltoven die de mens doet veranderen. Veertig dagen brengt Jezus door in de woestijn, het doet denken aan Mozes die zijn volk 40 jaar lang door de woestijn leidt om uiteindelijk het beloofde land te bereiken.

In de woestijn wordt Jezus ook belaagd door een gladjanus, ditmaal geen slang maar een diabolos. In het woordje diabolos herkennen we het griekse werkwoord dia-ballein en dat betekent door elkaar werpen, in verwarring brengen.

Drie pogingen doet de diabolos om Jezus op de proef te stellen. Telkens begint hij zijn zin met de aanhef:” Als U de Zoon van God bent …”klinkt een beetje zoals in het zondevalverhaal “ heeft God werkelijk gezegd dat … Het klinkt een beetje cynisch lacherig “als U werkelijk de Zoon van God bent”.

Bij de eerste poging vraagt de duivel Jezus om “stenen in brood” te veranderen. Als je dat kunt dan is je broodje gebakken, je bent dan binnen zoals de mensen zeggen. Dan hoef je niet meer te zwoegen, bijna alles bezit je. Jezus countert de omkooppoging van de diabolos door erop te wijzen dat de mens niet van brood alleen gevoed wordt, hij heeft ook nood aan geestelijke voeding door het Woord van God.

Bij de tweede poging voert de duivel hem naar de bovenbouw van de tempelpoort (Jeruzalem) en hij vraagt dat Jezus  naar beneden springt want engelen zullen voorkomen dat hij te pletter stort zoals beschreven in de Heilige Schrift: ”de engelen zullen U op handen nemen opdat ge uw voet niet zult stoten aan een steen”. Jezus gaat niet in op de spektakeltour en countert eveneens met een bijbelcitaat dat Hij God niet nodeloos op de proef wil stellen.

Bij de derde afleidingspoging probeert de duivel Hem alle koninkrijken van de wereld aan te bieden, als Hij bereid is hem, de duivel, te aanbidden. Dit betekent zuivere alleenheerschappij. Opnieuw wijst Jezus het aanzoek af want alleen God wil hij aanbidden en dienen.

Bezit, succes en macht hebben zijn de drie motoren, de drie grondstrevingen van ons leven.

We hebben allemaal nood aan eigenaarschap. We moeten kunnen zeggen: dit is mijn appartement, mijn boek, mijn fiets, mijn balpen. We kunnen onszelf niet ontplooien als we ons af en toe eens iets kunnen toe-eigenen. Het probleem ontstaat wanneer de behoefte aan bezit omslaat in hebzucht, een ongebreidelde drang naar steeds meer en de afgunst als anderen ook iets bezitten.

We hebben met zijn allen  nood aan succes, aan waardering. Een atleet doet enorme inspanningen om zijn prestaties te verbeteren en navenant is onze waardering voor zijn prestaties. Maar we kennen ook de atleet/sportmens die zich dopeert om toch maar onze aandacht te krijgen. De nood aan waardering kan omslaan in een ziekelijke jacht naar succes en bekendheid.

We hebben allen macht. Als grote broer hebben we macht en gezag over de jongere broers en zussen. Als ouders oefenen we de ouderlijke macht uit over onze kinderen. Op het werk of in het verenigingsleven doen mensen beroep op ons omdat we iets goed kunnen. Dat geeft macht en gezag. Het uitoefenen van macht kan ook ontaarden in machtswellust, in dictatorschap. Dat kan op kleine schaal in het gezin of verenigingsleven gebeuren, maar ook op grote schaal. Zoals we nu in Oekraïne zien gebeuren. Eén man ,Poetin kan samen met zijn trawanten, een kransje oligarchen, een ganse natie op oorlogspad sturen. Het is verschrikkelijk wat daar allemaal gebeurt en velen in het Westen hadden dat niet zien aankomen.

Tot slot om nog even naar de Evangelielezing van vandaag terug te keren. Jezus heeft zich gedurende zijn ganse openbaar leven, niet alleen in de woestijn, moeten te weer stellen tegen de verleiding om het streven naar bezit, succes en waardering en het streven naar macht niet te laten ontaarden in hebzucht, aandachtzoekerij en machtshonger. Het is de overtuiging van Matteüs dat Jezus deze strijd grandioos gewonnen heeft. Op die manier wordt Jezus voor Matteüs de nieuwe Mozes die zijn volk (en dat zijn wij) bevrijdt (vroeger noemde men dat verlost) (Christus Redemptor). Hij is vanuit verrijzenisperspectief bekeken de NIEUWE ADAM, een mens zoals God het in gedachten had, en zoals wij zouden willen zijn.

De engelen kwamen dan ook om hem te dienen!

Besef, beste mensen, in Hem zijn ook wij nu al verlost,Hij heeft dat voor ons gedaan!!!

Je moet het wel willen geloven. Alleen het geloof heeft je gered, weet je wel!

Luisterlied: "Boek jij bent geleefd"  (Oosterhuis/Oomen)

Tafelgebed

Laten we aan tafel gaan. Laten we samen brood breken.
Met breken en delen vieren we gemeenschap en belijden we gelijkheid, solidariteit en mededogen. Jezus’ leven was geven, delen en breken.
Hij nam het brood en gaf ons een tijdloos symbool … van eeuwige verbinding door liefde over de dood heen …
Met brood, om elkaar in alle opzichten te blijven voeden, elkaar te behoeden en te doen leven.

Daarom herhalen wij vanavond dit oud gebaar van breken en van delen.

Tafelgebed:  ♫  110  Die  naar menselijke gewoonte

Broodbreking

Als je straks naar de tafel komt, dan zet je die eerste stappen in het woestijnzand,
en moet je goed beseffen waaraan je begint:
de uitdaging om de weg van Jezus te gaan, een weg die begint met de bekoringen in de woestijn.
Wees gerust: het is een deugddoende weg, een weg ten leven!

Het brood staat voor ons klaar.
Als wij eten van dit brood, het breken, en delen met elkander,
dan zal er vreugde zijn op aarde …

♫  17   Dan zal er vreugde zijn op aarde …

Als brood gebroken wordt, zei Jezus
dan wordt liefde uitgedeeld,
dan worden mensen gered en bewaard.

Deel dan dit brood met elkaar;
volg na wat je in handen neemt
en tracht voor alle mensen zo goed als God te zijn.

Kom maar, de tafel staat klaar …

Communielied:   ♫  19  Lied van vandaag en morgen

Bezinning

Veertig dagen om wat te werken
aan onszelf,
aan onze relaties,
aan ons eigen leven.

De veertigdagentijd
is een uitgelezen tijd
om halt te houden
en het dwingende ritme
van geleefd te worden
te doorbreken,
om vraagtekens te plaatsen
bij het vanzelfsprekende in het leven.

Uitgelezen tijd
om weer op zoek te gaan
naar de zin en de betekenis
van ons bezig zijn.
Om weer grond onder de voeten te krijgen,
vaste, dragende grond om op te staan
en door te gaan,
geworteld in het oude visioen:
een goede schepping,
een vredevolle wereld,
liefdevolle mensen.

Uitgelezen tijd
om wat meer zicht te krijgen
op de weg die we te gaan hebben
en stap voor stap
met velen samen
die weg ook te gaan.

Uitgelezen tijd
om echt te leven,
– misschien ook wel te herleven –
naar Pasen toe.
En ook daarna.

(naar Carlos Desoete)

Slotgebed

God,
wij leven niet van brood alleen,
maar van ieder woord dat klinkt uit jouw mond.

Wij danken Je
dat Jij in jouw Woord
aanwezig zijt bij ons,
als een God
die begaan is met ons leven.

Wij willen open staan voor jouw nabijheid.

Wij willen luisteren naar jouw Woord.

Wij willen in ons ontvangen wat Jij ons te zeggen hebt.

Wij willen kiezen voor de weg die Jij met ons gaat.

Jouw woorden zijn immers woorden van leven,
woorden van eeuwig leven.

Het komt goed!

Amen.