Lied:  ♫  Er kan hier wat veranderen  (campagnelied Broederlijk Delen 2024)

Er kan hier wat veranderen
in denken, doen en handelen,
de hele wereld kan gered
met elke stap door ons gezet.

Inleiding bij het thema van de vasten: 'Samen bouwen aan een nieuwe samenleving'

• We zijn vandaag de 3^de zondag van de vasten. We begonnen de vasten op Aswoensdag. Pepijn maakte voor ons de ‘Bidbus’.
  Mag ik aan één van de kinderen vragen die naar voor te brengen?
• Het thema van de 3^de zondag van de vasten is: Samen bouwen aan een nieuwe samenleving.

Voor Jezus betekent dit dat Hij niet akkoord was met het verdienmodel van verkopers en muntwisselaars die hij in de tempel zag handel drijven.
De tien woorden in de ark, het fundament van de samenleving, zag Hij verstomd, versteend. Het volk werd niet meer gehoord!
Daarom zegt Hij ons vandaag dat God niet langer woont in stenen, maar in ieder mens die de weg gaat van dood naar leven.
Voor Broederlijk Delen betekent dit samen met Noord en Zuid bouwen aan een nieuwe samenleving met een eerlijk beheer van de grond voor de boeren.
Voor ons als Effata betekent dit dat niet stenen de belangrijkste tempel zijn maar de mensen, als gemeenschap rond de tafel van Jezus, in het nieuwe Lichaam van Jezus dat wij vormen als wij leven vanuit zijn Geest, dankend, delend, dienend.

Lied:  ♫  Herschep ons hart

Herschep ons hart, heradem ons verstand.
Dat wij elkaar behoeden en doen leven.

Maak ons tot uw gemeente.
Wees de stem die ons geweten wekt -
Verberg U niet (2x)

Inleiding  (Jackie)

Kan er zich iemand herinneren dat in de verhalen van het Nieuw Testament, bij onze 4 evangelisten, Jezus agressief is, letterlijk naar de wapens grijpt?
Wel vandaag gebeurt het in het verhaal van de tempelreiniging.
Het verhaal van de tempelreiniging vinden we terug bij alle 4 de evangelisten. De synoptische evangelisten, Marcus, Lucas en Mattheüs, die allemaal met dezelfde blik op het gebeuren schrijven, situeren de tempelreiniging, vermoedelijk chronologisch juist na de triomfantelijke intrede van Jezus in Jeruzalem, enkele dagen vòòr zijn dood. 
Het boek van Johannes, waar we vandaag uit lezen, situeert dit gebeuren in het begin van zijn evangelie, onmiddellijk na het eerste teken van Jezus te Kana in Gallilea. Dit betekent zeker niet dat Johannes, zoals men dit evangelie noemt, geen weet heeft van de geschiedenis, maar Johannes schrijft geen geschiedenis, Het evangelie volgens Johannes is geen boek van geschiedenis maar een boek van zingeving.
Je moet weten, Johannes schrijft heel wat later, vermoedelijk na het jaar 100. De scheiding tussen christenen en het judaïsme is reeds een voldongen feit. Jeruzalem is door Titus rond het jaar 70 verwoest, de tempel is niet meer.
Johannes geeft dan ook een andere interpretatie aan het gebeuren. Volgens de synoptici wil Jezus de tempel in ere herstellen en er terug een huis van gebed van maken, volledig binnen de joodse traditie.
Bij Johannes kuist Jezus niet alleen de handelaars en geldwisselaars buiten, zoals het beschreven staat bij Marcus, Mattheüs en Lucas, maar ook de offerdieren, de duiven, de koeien en de schapen.
De offercultus van de tempel wordt afgeschaft, de tempel heeft uitgediend, Jezus zal hem niet zuiveren, maar afbreken en vervangen door een andere.

Laat ons luisteren ...

Lezing:  Marcus 2, 13-25  (NBV21)

Kort voor het Joodse pesachfeest reisde Jezus naar Jeruzalem. Daar trof Hij op het tempelplein de handelaars in runderen, schapen en duiven aan, en de geldwisselaars die daar altijd zaten. Hij maakte een zweep van touw en joeg ze allemaal de tempel uit, met hun schapen en runderen. Hij smeet het geld van de wisselaars op de grond, gooide hun tafels omver en riep tegen de duivenverkopers: ‘Weg ermee! Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader!’ Zijn leerlingen dachten aan wat er geschreven staat: ‘De hartstocht voor uw huis zal Mij verteren.’ Maar de Joden vroegen: ‘Met welk teken kunt U bewijzen dat U dit mag doen?’ Jezus antwoordde hun: ‘Breek deze tempel maar af, en Ik zal hem in drie dagen weer opbouwen.’ ‘Zesenveertig jaar heeft de bouw van deze tempel geduurd,’ zeiden de Joden, ‘en U wilt hem in drie dagen weer opbouwen?’ Maar Hij sprak over de tempel van zijn lichaam. Na zijn opstanding uit de dood herinnerden zijn leerlingen zich dat Hij dit gezegd had, en zij geloofden de Schrift en alles wat Jezus gezegd had.

Toen Jezus op het pesachfeest in Jeruzalem was, kwamen velen tot geloof in zijn naam, omdat ze de tekenen zagen die Hij verrichtte. Maar Jezus had geen vertrouwen in hen, omdat Hij hen allemaal kende. Niemand hoefde Hem iets te vertellen over de mensen, want Hij wist wat er in een mens omgaat.

Homilie  (Jackie)

Wie al eens naar ‘Iedereen beroemd’ kijkt op TV (de VRT 1) heeft vermoedelijk al de rubriek ‘3 words of advice’ (3 woorden van advies) gezien. De reporter loopt rond in de stad en vraagt aan mensen: als je de wereld in 3 woorden een advies, een boodschap, zou willen meegeven, wat zou die boodschap voor jou zijn?
Daar kwamen mooie, soms verrassende boodschappen uit zoals:
Verbind in verschil
Bekijk het positief
Omarm het geven
Go for it
Doe niet normaal
Laat u verwonderen … enz …
Ik zou hierbij dit ook aan jullie eens willen vragen na het beluisteren van het verhaal van de tempelreiniging volgens Johannes.
Welke boodschap denken jullie dat Johannes ons hiermee wil geven en zet die om in 3 woorden. Kunnen we daar heel eventjes in stilte over nadenken? ...

Het lukt mij niet in 3 woorden: ‘Met Jezus thuiskomen bij God’.

Zoals ik daarnet zei, in vergelijking met de andere evangelisten vertelt de auteur hier dit verhaal een beetje anders. Hij geeft het een nieuwe betekenis. Jezus jaagt niet alleen de handelaars, de bedienaars of de geldwisselaars weg, maar evenzeer de runderen en schapen. Maar hoe kon de tempel dan functioneren zonder offerdieren? Zij waren nu eenmaal levensnoodzakelijk om de joodse wet te respecteren.

'Breek deze tempel maar af,' zegt Jezus. Volgens Johannes is er geen tempel meer nodig, toch zeker niet in de vorm zoals die er toen was.

In alle tijden, in alle godsdiensten, hebben nochtans altijd mensen gezocht naar die bevoorrechte plaatsen, tempels, kerken, kathedralen, moskeeën, … plaatsen waar zij God konden ontmoeten, en ik denk dat wij allemaal al wel die ervaring hebben gehad bij het binnenkomen van een kerk. Dit gebouw, de sfeer, de stilte raakt ons en helpt ons in onze godsrelatie. Ikzelf herinner mij heel sterk de ervaring van kleine kerkjes die je binnenkomt tijdens de pelgrimstochten naar Santiago.

Ook die prachtige tempel, zoals hij toen bestond moet een geweldige indruk hebben gemaakt op allen die hem bezochten. De joden droegen offers op, slachtten dieren, ieder volgens zijn vermogen en toonden zo hun eerbied voor Jahweh en hun wil te willen leven naar zijn wetten.
Maar jammer genoeg, ook in Jezus’ tijd was of is die tempel soms verworden tot een plaats van formalisme, van geld en macht.

Waar Jezus tegen opkwam en de boodschap die Hij ons hierbij wil geven is prachtig verwoord door de jezuïet Frans Mestiaen. Ik kan dit echt niet beter, dit is zo mooi verwoord dat ik hier letterlijk zijn woorden wil citeren en ik hoop dat ze jullie, en ons als gemeenschap, evenzeer mogen raken zoals ze mij hebben geraakt. Laat jou onderdompelen in die woorden:

“Jezus biedt een nieuwe tempel aan, een nieuwe plaats van Godsontmoeting, nl. Zijn eigen Lichaam.
En dan gaat het niet over Zijn aardse lichaam, - want ook dat zal worden afgebroken, maar wel over Zijn nieuw, verrezen Lichaam, nl. Zijn kerkgemeenschap, die kleine groep leerlingen die, om Hem te gedenken, samenkomen rond Zijn tafel, Zijn brood en Zijn beker.
Die “nieuwe, geestelijk tempel”, dat zijn wij.
Jezus vraagt ons Gods woning te zijn onder de mensen.
Hier in deze gemeenschap willen wij God danken, maaltijd vieren en gezonden worden.
Hier is het dat wij tot Hem met bezieling bidden. Hier is het dat wij Hem een waardig offer brengen: niet de bloedige offers van dieren, wel de bereidheid van ons hart om te vergeven en te delen met de kwetsbaarheid.
Ook in dit prachtig gebouw durf ik zeggen: in onze christelijke Kerk gaat het niet in de eerste plaats om stenen, maar zijn de mensen het belangrijkst, alle soorten mensen, maar zeker de kwetsbaren en de kleinen.

Een Kerk die gebrokenen opneemt, wordt zelf niet afgebroken. De bestaande structuren van ons kerkinstituut zijn vergankelijk. Die kunnen en zullen ook worden afgebroken, niet door revolutionairen of beeldenstormers. Neen, structuren brokkelen vanzelf af, wanneer zij te eigenmachtig worden en niet meer ten dienste staan van de huidige mensengemeenschap. Alle stenen en instellingen zijn ook vandaag in de Kerk alleen nuttig en vruchtbaar als zij de groei bevorderen van de levendige broederlijke en zusterlijke kerkgemeenschap.

Waar is onze God dus tegenwoordig vooral te ontmoeten? Niet in één of andere stenen machtstempel die toch zal worden verwoest, wel hier, in deze kleine gemeenschap rond de tafel, in het nieuwe Lichaam van Jezus dat wij vormen als wij leven vanuit Zijn Geest, dankend, delend, dienend. Kom dan aan Zijn tafel. Ontvang Zijn gaven. Deel Zijn liefde met anderen. En word zo, meer en meer, Zijn nieuw Lichaam, dé plaats waar God aanwezig komt om, doorheen ons, onze wereld van vandaag telkens opnieuw te ontmoeten en te beminnen.”

Laat ons de tafel dekken en zingen!

Tafelgebed  (Mia)

Nadat we Hem die leeft, mochten ontmoeten in Zijn Woord,
vormen we nu samen een kring rond Zijn Tafel van breken en delen.

Tafelgebed:  ♫  104 Gij die weet

Onze Vader  (Mia)

We hoorden in het evangelie hoe scherp Jezus reageerde op de verkoop van offerdieren en op het wisselkantoor in de tempel:
“Jullie hebben een markt gemaakt van het Huis van mijn Vader!”
Tot die Vader willen we nu samen bidden: Onze Vader …

Vredeswens  (Mia)

Nu onze wereld verscheurd wordt door zoveel oorlog, verlangen we meer dan ooit naar vrede.
We verlangen naar vrede in de grote wereld, vrede in onze intermenselijke relaties, vrede in ons hart.
Wensen we elkaar die vrede toe.

Broodbreking  (Mia)

In deze veertigdagentijd roept de Heer ons nog meer dan anders op Hem achterna te gaan in het “breken en delen”.
“Doe dit om Mij te gedenken”, zei Hij.
DAT doen we hier nu ook: het brood breken en delen, als teken dat we dat ook in ons concreet leven van elke dag willen proberen: gegeven mensen te zijn, in Zijn voetspoor. Pas DAN kan er vreugde zijn op aarde ...

Communielied:  ♫  De tafel der armen

Aanschijn der aarde, wie zal jou vernieuwen?
Hij die alles zal zijn in allen, heeft ons bestemd
om, aarde, jouw aanschijn te vernieuwen.

Bezinning

En volgens het Johannesevangelie riep Jezus uit:
"Breek deze tempel af, en in drie dagen zal ik hem weer opbouwen."
Wanneer symbolen en rituelen los komen te staan van het gewone,
van het dagelijkse leven,
dan dreigen ze een eigen, zelfstandig leven te gaan leiden.
Zoals mensen elkaar cadeautjes geven voor de vorm, zonder dat er een ziel in steekt.
Het geeft je een gevoel in orde te zijn,
je plicht te hebben volbracht.
Door een aantal rituele handelingen probeer je bij God op een goed blaadje te komen.
Breek die tempel af, zei Jezus.
De enige authentieke eredienst die we God kunnen bewijzen,
speelt zich niet af in kerkgebouwen of in kerkdiensten,
maar in de concrete werkelijkheid waar we geroepen zijn om mee te leven met onze medemens.
Dààr speelt de ware godsdienst zich af.
In de dienst aan mensen.
In de verantwoordelijkheid voor onze samenleving.
In de zorg voor de kwaliteit van ons samenleven.
Als mensen-dienst.
Als het daar niet gebeurt, dan is het gebeuren dat zich binnen de kerkmuren afspeelt een aanfluiting van ware godsdienst.

(Ignace D’hert o.p.)

Slotgebed  (Mia)

God,
Jezus leerde ons dat Jij niet allereerst woont in stenen,
maar in ieder mens die, net als Hij,
de weg gaat van dood naar leven,
de weg dwars door de woestijn,
naar het volle Leven,
Dwars door de woestijn gaan,
leren neen zeggen aan “ik in de eerste plaats”
en kiezen voor de liefde voor IEDER mens,
vooral voor de meest kwetsbaren.
Help ons God, om zo, bezield door Jouw Geest,
steeds meer een “tempel” van Uw liefde te worden,
in het voetspoor van Jezus.
Amen.