Lezing: Mc 4, 26-34  (NBV)

En hij zei: ‘Het is met het koninkrijk van God als met een mens die zaad uitstrooit op de aarde: hij slaapt en staat weer op, dag in dag uit, terwijl het zaad ontkiemt en opschiet, ook al weet hij niet hoe. De aarde brengt uit zichzelf vrucht voort, eerst de halm, dan de aar, en dan het rijpe graan in de aar. Maar zo gauw het graan het toelaat, slaat hij er de sikkel in, omdat het tijd is voor de oogst.’

En hij zei: ‘Waarmee kunnen we het koninkrijk van God vergelijken en door welke gelijkenis kunnen we het voorstellen? Het is als een zaadje van de mosterdplant, het kleinste van alle zaden op aarde wanneer het gezaaid wordt. Maar als het na het zaaien opschiet, wordt het het grootste van alle planten en krijgt het grote takken, zodat de vogels van de hemel in zijn schaduw kunnen nestelen.’

Met zulke en andere gelijkenissen verkondigde hij hun Gods boodschap, voor zover ze die konden begrijpen; hij sprak alleen in gelijkenissen tegen hen, maar wanneer hij alleen was met zijn leerlingen, verklaarde hij hun alles.

Homilie  (Ludwin)

Telkens als we het Onze Vader bidden dan bidden we “moge uw Rijk komen”. Wat betekent dat ‘Rijk Gods’ waar wij zo vaak om bidden? Wat houdt dat in? Geen gemakkelijk te beantwoorden vraag. En als je die vraag aan Jezus voorlegt, dan krijg je ook van Hem geen duidelijke definitie of beschrijving als antwoord, wel een wat vreemde vergelijking. Het eindbeeld dat is dat van een boom waarin de vogels hun nesten kunnen bouwen.

Een boom roept de sfeer op van rust, kracht, leven, geborgenheid, veiligheid, stevigheid en duurzaamheid. Breed geworteld in de aarde, zich verheffend naar boven en daar een dak vormend. Het Rijk Gods is als een boom. God en zijn Rijk vormen een wereld van rust en kracht, van leven en geborgenheid, van veiligheid en duurzaamheid. Het heeft ook iets huiselijks: volstrekt toegankelijk, gastvrij en open. Gods schepping kent geen vrijere en onafhankelijkere wezens dan vogels. Volstrekt ongebonden vliegen ze waarheen ze willen, niet geketend aan de grond. Zij wonen in bomen omdat bomen hun geborgenheid bieden zonder hun vrijheid en ongebondenheid af te nemen. Gods Rijk is als een boom waarin vogels hun nesten bouwen. Dat prachtige beeld komt bovendrijven als we het slotakkoord van de lezing beluisteren.

Maar wie onze evangelieparabel nog eens rustig herleest, ziet wellicht dat Jezus niet zegt Gods Rijk is als een boom, maar wel: Gods Rijk is als zaad dat als het ware is ‘opgegaan’ in de boom. Hij houdt ons geen stilstaande foto voor maar een bewegend beeld, maar een groeiproces (trust the proces).

Het zaad verdwijnt in de grond, sterft en komt tot gestalte in iets anders. In zijn gelijkenis voegt Jezus daar nog iets aan toe: ’Met het Koninkrijk van God gaat het als iemand die zaad op zijn land heeft gestrooid. Hij slaapt en waakt (…) en het zaad ontkiemt en schiet op zonder dat hij weet hoe. Wie is hier die iemand? Wie is het die het land bezaait? Zijn wij dat? Is Jezus dat? Je kunt deze parabel op allebei toepassen. Maar op de allereerste plaats gaat het over God die zijn Rijk zaait. Jezus verkondigt niet zichzelf maar Gods Rijk dat komende is. Maar hoe uit dat zaaiwerk de graanoogst zal voortkomen, weet de zaaier niet – weet ook Jezus niet, weet God niet. Hij weet wel waarop dit ontwikkelingsproces georiënteerd is: op een rijke oogst bestemd voor volkeren van allerlei pluimage, zoals die vele soorten vogels die zich nestelen in die prachtige boom met zijn grote takken.

De reden waarom God niet weet hoe weldadig perspectief tot stand komt, is omdat zijn Gods Rijk er moet komen mede door ons, mensen.
God heeft het zaad van zijn Rijk gestrooid in specifieke grond: in het hart van de mensen. Vervolgens houdt Hij ons het beeld van de toekomst voor ogen – de oogst, de boom – en nodigt ons uit die toekomst waar te maken. Maar tegelijkertijd respecteert Hij onze vrije wil. Hij doet beroep op onze vruchtbaarheid, onze kiemkracht, op ons opbloeien. Hij wil ons motiveren opdat wij ons ten volle zouden inzetten voor zijn Gods Rijk. Maar Hij weet niet of wij bereid zijn op de uitnodiging in te gaan. We kunnen ‘ja’ zeggen, we kunnen ‘nee’ zeggen, met alle variaties daar tussen in. Het is voor Hem dus afwachten hoe wij zullen reageren, en dus of en hoe wat Hij gezaaid heeft, tot bloei zal komen.

Zorgzaam waakt de zaaier dag na dag bij de akker, wachtend op het ontkiemen van het zaad, maar zonder tussenbeide te komen. Hij gaat niet trekken en rukken aan de planten om ze sneller te doen groeien. Het zaad moet uit eigen kracht, uit onze kracht, opschieten. Maar wij kunnen – vrij als we zijn - zeggen: God kan de pot op. Hoe waakzaam en aandachtig Hij ook is, God duwt ons niet de goede kant op als wij eigenzinnig onze eigen weg gaan. Hij is ons nabij in liefdevol respect voor ons, én in het verlangen dat Hij in ons hart opwekt. Hij nodigt ons uit om met hem mee te werken, om het zaad dat Hij in ons hart gestrooid heeft, te laten ontkiemen en te laten uitgroeien tot de grote boom van Zijn Liefdesrijk, tot een oogst die voor alle mensen vreugde zal brengen. Zijn uitnodigende kracht kan onze kracht doen ontkiemen. Of het wat wordt hangt van ons af, Hij kan alleen maar hopen.

Ik zou zeggen en willen besluiten met de gevleugelde woorden van een niet onbekende voetbaltrainer: “TRUST THE PROCESS” (dixit Vincent Kompany, Guardiola)

Bezinning

Een klein zaadje werd door de wind meegedragen en viel op de grond.
Het begroef zich diep in de aarde en putte zich uit in groeikracht.
En langzaam begon het leven in hem te ontwaken.
Eerst schuchter en klein, maar van jaar tot jaar werd het groter.
Vogels bouwden hun nest in zijn takken.
En de mensen waardeerden hem om zijn frisheid en zijn silhouet.

Mensen kunnen als levengevend zaad zijn voor anderen.
Een woord dat uit de grond van je hart komt,
kan diep wortel schieten in iemand die het hoort.
Het kan een grote boom worden.
Het beste zaad dat je zaait biedt voedsel
en tegelijk geborgenheid voor anderen.
Meewerken aan het Rijk Gods betekent geloven
in de groeikracht van jezelf en van anderen;
vertrouwen dat het wat wordt, al weet je niet hoe.